در و پنجره‌سازی، شغلی پرخطر است

میترا صدر| شهرآرانیوز؛ در و پنجره یکی از عناصر مهم در معماری است. خانه یا محل کاری که نور و گردش هوای مناسبی نداشته باشد، بر روحیه ساکنان آن تأثیر منفی خواهد گذاشت. در طول سالیان تغییرات زیادی در عرصه تولید در و پنجره ایجاد شده است، از اُرسی‌ها (در و پنجره‌های چوبی و شیشه‌های رنگی) دوره قاجار بگیرید تا در و پنجره‌های دوجداره امروزی. احمد غفوری یکی از قدیمی‌ترین کسبه در و پنجره‌ساز محله خاتم الانبیا (ص) درباره این حرفه و تغییرات آن توضیحات شنیدنی‌ای دارد.

حرفه‌آموزی در کنار پدر

کار احمدآقا با پروفیل است و وقتی ما به محل کارگاه می‌رسیم او و همکارانش پروفیل‌های تازه از راه رسیده را تخلیه می‌کنند و به داخل می‌برند. کارشان که تمام می‌شود، شاگرد کارگاه به‌سراغ دستگاه برش می‌رود. دیدن براده‌های آهن و صدای بلند دستگاه، حکایت از حرفه‌ای سخت دارد. سمت چپ کارگاه تعدادی در و پنجره بزرگ قرار دارد. احمد آقا صاحب کارگاه می‌گوید: این در و پنجره‌های بزرگ، برای یک کارخانه در خارج از شهر آماده می‌شود. در حال حاضر مشتری‌های اصلی ما کارخانه‌ها و باغ‌دار‌های خارج از شهر هستند.

او که ۴۶ سال دارد و بیش از ۲۵ سال است که در و پنجره می‌سازد، این حرفه را از پدر مرحومش اسماعیل آقا آموخته است. خودش می‌گوید: پدرم حدود سال ۶۲ به مشهد و محله خاتم‌الانبیا (ص) آمد و همراه با یکی از دوستانش وارد این حرفه شد. او اسکلت ساختمان آماده می‌کرد و شریکش در و پنجره می‌ساخت. دوم راهنمایی را که تمام کردم در تابستان به کارگاه آمدم و کنار دست پدر این حرفه را آموختم. او هم شراکت را کنار گذاشت و خودش شروع به ساخت در و پنجره پروفیلی کرد. پروفیل همان آهن شکل داده شده است که ضخامت و ابعاد مختلف دارد و می‌توان آن را راحت‌تر شکل داد. پروفیل‌ها بیشتر مخصوص در، پنجره، میز، تخت، سازه سبک ساختمان و محافظ سقف است و ماده اولیه کار ما محسوب می‌شود.

کسب مهارت با شاگردی

مثل بسیاری از حرفه‌ها این شغل هم نیاز به مهارت دارد که با ایستادن کنار استادکار و شاگردی‌کردن به دست می‌آید. احمد آقا می‌گوید: کسی که می‌خواهد این حرفه را بیاموزد باید چند سالی پیش یک استادکار مشغول باشد. میزان یادگیری بسته به تلاش و علاقه فرد دارد. شاگرد باید تمام مراحل کار را پا به پای استاد انجام دهد تا بعد بتواند کارگاهش رابه طور مستقل دایر کند.

احمدآقا اطلاعات دقیقی برای آموزش این حرفه از طریق دوره‌های فنی و حرفه‌ای ندارد، اما می‌گوید: اگر این حرفه را در مراکز آموزشی به علاقه‌مندان آموزش دهند بازهم نیاز به چند ماه شاگردی کنار یک حرفه‌ای این‌کار هست.
کسی که می‌خواهد این حرفه را تازه شروع کند باید برای گرفتن مجوز به سراغ اتحادیه صنایع پروفیل خراسان رضوی برود.

سرمایه در گردش، اعتبار کاسب

هر چه محل کارگاه بزرگ‌تر باشد امکان انجام کار‌های بزرگ‌تر بیشتر است. پروفیل‌ها را از خیابان شهید طرحچی که راسته فروش آهن و پروفیل است می‌خرند. احمد آقا می‌گوید: بیشتر در و پنجره‌ساز‌ها نیز در همین خیابان کار می‌کنند. سال‌های قبل تعدادی از اصناف قدیمی این‌کار در بولوار توس کار می‌کردند و حالا بیشترشان از اینجا رفته‌اند.

سرمایه اولیه این‌کار به‌جز اجاره کارگاه بیش از ۲۰۰ میلیون است. ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان برای خرید ابزار و ۱۵۰ میلیون تومان برای سرمایه در گردش نیاز است. احمد آقا می‌گوید: یک استاد کار خوب باید بتواند انواع پروفیل را در کارگاه به مقدار زیاد داشته باشد. قیمت پروفیل در چند سال اخیر بیش از ۴ برابر شده است و این سرمایه در گردش بیشتر کارگاه را کم کرده است درحالی‌که این سرمایه اعتبار کاسب محسوب می‌شود.

ارتباط مؤثر با مهندسان معمار و عمران و استاد بنا‌های قدیم، همچنین شرکت‌های ساخت و ساز، سفارش و درآمد بیشتر را برای کاسبان این حرفه به دنبال دارد. اما شغل آن‌ها با آمدن در و پنجره‌های دوجداره با مواد اولیه جدید از رونق افتاده و رو به فراموشی است. احمد آقا می‌گوید: مهندسان دیگر چندان دنبال درب و پنجره پروفیلی نیستند. به همین دلیل به جای ساخت در و پنجره سراغ ساخت در‌های کرکره‌ای، سازه سقف یا سایر سفارش‌های مشتریان رفتیم و از این راه کسب درآمد داریم. او درآمد این حرفه را نسبت‌به سختی کار آن چندان مناسب نمی‌داند و می‌گوید:، چون برای کارگاه اجاره پرداخت نمی‌کنم ماندنم در کار ارزش دارد و از پس هزینه‌های زندگی برمی‌آیم.

بازاریابی و خلاقیت دو اصل مهم

احمد آقا خلاقیت و بازاریابی را دو اصل مهم این حرفه می‌داند و می‌گوید: در این حرفه اگر سابقه کار زیادی نداشته باشید مشتری‌تان کم خواهد بود. پس تازه‌کار‌ها باید به‌سراغ بازاریابی و استفاده از فضای مجازی بروند و نمونه کارهایشان را در آنجا منتشر کنند. کسی که این حرفه را انتخاب می‌کند باید ذهن باز و خلاقی داشته باشد در این صورت توانایی‌اش در اجرای طرح‌های جدید و به‌روز بیشتر می‌شود. مشتریان دنبال کار‌های نو و خلاق هستند. می‌توان با ترکیب یا تغییر در یک طرح، کار جدیدی خلق کرد و این بسته به قدرت ذهن در و پنجره‌ساز دارد. علاوه بر این اگر کسی چاشنی خلاقیت را داشته باشد کار را سریع‌تر یاد می‌گیرد.

ضعف گوش و چشم با کار زیاد

این‌کار ابزار‌های مختلفی دارد. خرک به عنوان پایه است. هر وقت قصد برش پروفیل را دارند از خرک به عنوان پایه استفاده می‌کنند و بعد شروع به برش‌زدن می‌کنند. دستگاه بعدی اره برقی است. پروفیل‌ها را با متر اندازه می‌گیرند و با گچ محل برش را علامت می‌زنند. پروفیل را به اره برش نزدیک می‌کنند و کلید آن را می‌زنند، بعد براده‌های آهن در هوا پخش می‌شود. برای اینکه صورتشان از براده‌ها آسیب نبیند در موقع برش و جوشکاری از کلاه ایمنی استفاده می‌کنند.

باسکول (وزنه بزرگ) برای اندازه‌گیری سفارش مشتری در پایان کار است. دستگاه جوش برای وصل کردن پروفیل‌هاست و دستگاه فرز برای صاف‌کردن قسمت‌های جوش داده به کار می‌رود تا کار صاف و یکدست شود. این‌کار با سر و صدای زیاد همراه است. احمدآقا می‌گوید: ضعیف‌شدن گوش‌ها و چشم‌ها، زانو درد و کمردرد از مشکلاتی است که در سال‌های پایانی کار به سراغ کسبه این حرفه می‌آید.